Każdy sadownik dąży do uzyskania jak największego plonu owoców o bardzo dobrej jakości oraz jednocześnie uzyskania z sadu owoców nadających się do długiego przechowywania w przypadku zachwiania się rynku zbytu i niezbyt zadowalających cen. Aby osiągnąć ten cel należy realizować określone zabiegi agrotechniczne w końcówce sezonu wegetacyjnego, czyli w okresie okołozbiorczym.

Wraz z nadejściem dojrzewania owoców ziarnkowych w różnych terminach (odmiana, podkładka, wiek drzew) bardzo istotną rzeczą jest ich zabezpieczenie przed patogenami wywołującymi różnego rodzaju choroby przechowalnicze. Niektóre choroby infekują owoce jeszcze wiszące na drzewie, przed ich zbiorami, inne natomiast rozwijają się dopiero po włożeniu do obiektu przechowalniczego. Każdy odpowiednio wyrośnięty (kaliber), jędrny (wysoka twardość miąższu) i wybarwiony (odmiana) owoc oraz o odpowiednich zdolnościach przechowalniczych (brak porażenia chorobami przechowalniczymi) to lepsza jakość.

To wszystko ma wpływ na wyższą cenę sprzedaży takich owoców po otwarciu chłodni, zwłaszcza przy niedoborze „dobrego” towaru na rynku.

Biorąc pod uwagę przede wszystkim takie elementy jak: przekropne dni, długo utrzymującą się wilgoć w sadzie (rosa na drzewach) czy ograniczenie zabiegów ochroniarskich (wzrost cen ś.o.r.) właśnie w okresie okołozbiorczym, można śmiało stwierdzić, że w bieżącym sezonie 2022 istnieje bardzo duże ryzyko wystąpienia objawów wielu chorób przechowalniczych.

Najważniejsze choroby przechowalnicze jabłek

Mokra zgnilizna syn. sina zgnilizna / pleśń (Penicillium expansum / Penicillium spp.)

To jedna z najczęściej występujących chorób przechowalniczych jabłek i gruszek, która prowadzi do szybkiego, gnilnego rozkładu ich miąższu.

Poraża głównie odmiany, których skórka owocu jest bardzo podatna na uszkodzenia – przecięcia, obicia, zadrapania i inne (np. wyrywania szypułki). Wokół uszkodzonej skórki owocu, miejsca zakażenia, powstaje miękka wodnista plama o barwie od oliwkowozielonej do jasnobrunatnej. Początkowo skórka jest napięta i bardzo delikatna, że przy dotknięciu pęka. Pod uszkodzoną skórką można zauważyć brunatny miąższ o bardzo rzadkiej konsystencji i charakterystycznym nieprzyjemnym zapachu zgnilizny.

Zgnilizna ta rozwija się bardzo szybko (silny enzym grzyba) i obejmuje cały owoc, który ostatecznie gnije i ulega deformacji. Po dotknięciu owoc taki rozpada się i z jego środka wycieka lepki płyn.

Na gruszkach może również dochodzić do zakażenia szypułki i rozwój zgnilizny następuje wokół jej podstawy. Charakterystycznym objawem są kilkumilimetrowe „poduszeczki” (grzybnia, trzonki i konidia patogenu) na powierzchni porażonych owoców, najpierw barwy białej a później sinoniebieskawych (Fot. 1 i 2).

Zarodniki bardzo łatwo uwalniają się, czyli pylą i unoszą się w powietrzu, osiadając na inne, zdrowe owoce. Innymi źródłami zarodników tego patogenu mogą być również resztki zgniłych owoców w skrzyniopaletach i in. czy woda używana do wodnego rozładunku. Choroba ta rozwija się w szerokim zakresie temperatur, ale po przeniesieniu owoców z chłodni do wyższej temperatury można zaobserwować zwiększone jej nasilenie i duży ubytek w owocach przygotowywanych do sprzedaży.

Czynnikami sprzyjającymi rozwojowi mokrej zgnilizny są: uszkodzenia owoców przez szkodniki, po gradzie, niestarannym zbiorze i transporcie owoców oraz długie ich składowanie w zbyt wysokiej temperaturze po zbiorze (spękania skórki).

Fot. 1 Typowe objawy mokrej zgnilizny (sinej pleśni) na jabłku.
Fot. 2 Mokra zgnilizna gruszek, owoc porażony (po lewej) i owoc zdrowy (po prawej).

Gorzka zgnilizna (Neofabraea malicorticis / Neofabraea alba / Neofabraea spp.)

Szczególnie groźna jest dla jabłek podatnych na nią odmian:

‘GOLDEN DELICIOUS’, ‘PINOVA’, ‘LIGOL’, ‘GALA’ i sporty, ‘ŠAMPION’ i sporty, ‘RUBIN’, ‘TOPAZ’, ‘ELISE’, ‘ELSTAR’ w sadach prowadzonych intensywnie.

Pierwsze objawy tej zgnilizny pojawiają się zazwyczaj na owocach o zaawansowanym stopniu dojrzałości (konsumpcyjna) po kilku miesiącach ich przechowywania. Początkowymi objawami są niewielkie brunatne okrągłe plamki wokół przetchlinek, czyli tzw. oczkowanie jabłek (Fot. 3) lub gruszek. Przebarwienia w formie plam w krótkim czasie powiększają się i zlewają się ze sobą osiągając średnicę nawet kilku centymetrów. Skórka w obrębie gnijących plam jest ciemnobrązowa w środku, a jaśniejsza od brzegu i jest zazwyczaj gładka i napięta, czasem może pęknąć podłużną szczeliną. Zgnilizna w postaci owalnej plamy może również powstawać w zagłębieniu szypułkowym, gdzie przed zbiorem przez dłuższy czas znajdowała się woda. Na jednym owocu może występować kilka różnej wielkości brunatnych plam gnilnych.

Choroba rozwija się z plam, klinowato w głąb miąższu, często aż do samego gniazda nasiennego. Nazwa tej choroby wzięła się stąd, że zdrowy miąższ przylegający do porażonej części owocu ma zdecydowanie gorzki smak. W miejscu zaawansowanego porażenia (pierwsze, stare plamy) pod skórką są nieregularnie ułożone drobne wypukłości, czyli owocniki – acerwulusy. W warunkach wysokiej wilgotności powietrza z owocników tych wypływają śluzowate kremowo żółto-szare zarodniki konidialne. W miarę upływu czasu zgnilizna opanowuje cały owoc.

Choroba rozwija się w formie utajonej już w sadzie, gdzie dochodzi do infekcji poprzez kiełkowanie zarodników grzyba poprzez przetchlinki owoców w czasie deszczu.

Rozwojowi gorzkiej zgnilizny sprzyja: opad deszczu przed zbiorem (na ok. 6-4 tygodnie przed), zbyt późny zbiór (dojrzałość owoców) oraz przechowywanie owoców w nieodpowiedniej temperaturze (zbyt wysoka).

 

Fot. 3 Charakterystyczne oczkowanie wokół przetchlinki.

Brunatna zgnilizna drzew ziarnkowych syn. monilinia (Monilinia fructigena / Monilinia spp.)

Jest jedną z chorób kory i drewna, która powoduje znaczącym stopniu przyczynia się gnicia owoców w trakcie sezonu wegetacyjnego (forma letnia) oraz podczas ich przechowywania (forma zimowa – przechowalnicza). Patogen ten poraża w porównywalnym stopniu jabłonie i grusze.

Najpowszechniej występującym objawem formy letniej jest gnicie jabłek czy gruszek, na których powstają szybko powiększające się plamy gnilne z koncentrycznie ułożonymi szarobeżowymi brodawkami (sporodochia z zarodnikami konidialnymi). Z czasem zgnilizna obejmuje całą powierzchnię owocu/owoców, które marszczą się i kurczą, potem mogą opadać lub pozostają na drzewie tworząc „mumie” (zaschnięte owoce przerośnięte grzybnią). Przechowalnicza forma choroby ujawnia się dopiero w trakcie lub po przechowywaniu.

Objawy rozpoczynają się także od powstawania małej plamy gnilnej wokół uszkodzonego miejsca na skórce owocu. Z czasem zgnilizna z plamy powiększa się i obejmuje całą powierzchnię owocu. Takie porażone (przed zbiorem) owoce przybierają w chłodni najpierw ciemnobrązowe, a potem czarne zabarwienie, a na ich powierzchni występuje watowata biała grzybnia z pseudosklerocjami (Fot. 4).

W odróżnieniu od innych zgnilizn owoce porażone moniliozą są w miarę suche i jędrne oraz nie zanieczyszczają innych zdrowych owoców. W przypadku dość długiego kontaktu owocu gnijącego ze zdrowym owocem podczas przechowywania może dość do infekcji na skutek wnikania strzępek grzyba z chorego do przetchlinek zdrowego owocu. Wszelkie mechaniczne uszkodzenia skórki (grad, szkodniki – owocówka i zwójki, nieprecyzyjny zbiór) i przechowywanie owoców w wyższej temperaturze (niż zalecana), sprzyja rozwojowi formy zimowej – przechowalniczej moniliozy.

Fot. 4 Zimowa – przechowalnicza forma brunatnej zgnilizny (monilinii).

mgr inż. ogr. Tomasz Sikora

Doradca Techniczny ProNutiva, Drzewa Owocowe 

UPL Polska

Poznaj nasze zalecenia okołozbiorcze i najważniejsze choroby przechowalnicze w drugiej części artykułu:

Czytaj także:

Ze środków ochrony roślin należy korzystać z zachowaniem bezpieczeństwa. Przed każdym użyciem przeczytaj informacje zamieszczone w etykiecie i informacje dotyczące produktu. Zwróć uwagę na zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia oraz przestrzegaj środków bezpieczeństwa zamieszczonych w etykiecie.

©2022. UPL Crop Service. All Rights Reserved.

error: Content is protected !!